غذاى ملکه زنبور عسل چیست‌؟

نوعى عسل به نام شاه‌انگبین جهت تغذیۀ ملکه تهیه مى‌شود که اکسیر طول عمر نامیده مى‌شود، چون عمر زنبورهاى کارگر تابستانى 6 تا 8 هفته است، در حالى که عمر ملکه که از شاه انگبین تغذیه مى‌کند چهار تا پنج سال است. به‌عبارتى عمر ملکه زنبور در حدود 50 برابر عمر زنبورهاى کارگر مى‌باشد.

عسل یک شیرین‌کنندۀ چسبناک است که به طور طبیعى توسط زنبورها براى تغذیه شخصى خود درست مى‌کنند.

عسل از قرن‌ها پیش هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مورد استفاده بشر قرار مى‌گرفته. پرورش زنبور عسل به منظور تهیه عسل، بر مى‌گردد به 700 سال پیش از میلاد مسیح. براى مدت‌ها عسل به عنوان یک مادۀ خوراکى مقدس و نادر شناخته مى‌شده.

در زمان باستان از عسل بیشتر در مراسم مذهبى به عنوان ماده‌اى براى تکریم خدایان استفاده مى‌شده. همچنین از عسل براى مومیایى کردن مردگان نیز بهره مى‌جستند. از این گذشته به عنوان دارو و وسیله‌اى براى آراستن و زیبایى نیز به کار مى‌رفته. در تاریخ این‌طور آمده که براى مدت‌ها، تنها خانواده‌هاى ثروتمند، توان استفاده از عسل را داشتند چرا که این ماده آنقدر گران بوده که تنها خانواده‌هاى متموّل قدرت خرید آن را پیدا مى‌کردند.

پرستیژ عسل براى قرن‌ها ادامه داشت تا زمانى که طرز تهیه شکر تصفیه شده از چغندر قند و نیشکر «کشف» شد. از آنجایى که تولید شکر در مقادیر انبوه، گسترش پیدا کرد و از قیمت مناسبى نیز برخوردار بود، توانست جاى خود را در میان مردم باز کند. به مجرد جلب توجه مردم به شکر، عسل در مصارف آشپزى جاى خود را به شکر داد. هر چند عسل هنوز هم به عنوان یک مادۀ شیرین‌کننده شناخته مى‌شود، اما بیشتر براى مصارف دارویى و شیرینى‌پزى مورد استفاده قرار مى‌گیرد.

دانستنى‌هائى از زهر زنبور عسل

 

زهر زنبور داراى اسید فرمیک، اسید هیدرولیک اسیدار توفسفریک، هیستامین، کلین، تریپتوفان، سولفور، آثارى از کلسیم و مس و مقدارى فسفات منیزیم است که خواص درمانى زهر را مربوط به آن مى‌دانند برخى هم وجود اسیدهاى فرّار در زهر را درمان‌کننده به حساب مى‌آورند.

افراد سالم 10-15 نیش را تحمل مى‌کنند با آن که درد، سوزش، ورم و التهاب موضعى پیش مى‌آید ولى گزش 200-300 زنبور باعث پیدایش ناراحتى قلبى و مسمومیت مى‌گردد

و اگر تعدادشان نزدیک به 500 برسد فلج دستگاه تنفسى و احتمالاً مرگ پیش مى‌آید.

زهر زنبور عسل ممکن است بر بیمارى‌هاى چندى (روماتیسم، مالاریا، گواتر، گواتر اگزوفتالمى، نورالژى و درد اعصاب، نوریت و آماس اعصاب، برخى بیمارى‌هاى چشم مانند ایریدوسیکلت عنبیه ( iribocylitis\-irits ) اثر مطلوب و نافع داشته باشد و برعکس برخى را زیان دهد.

 

محل گزش باید با آب و صابون شسته شود.

زیر نظر پزشک متخصص 

نیش زنبور را که در محل باقى مى‌ماند لازم است بیرون آورد تا زهر وارد بدن گردد.

روز اول یک عدد - دوم دو عدد - سوم سه عدد... دهم ده عدد زنبور انتخاب مى‌شود تا گزش را انجام دهد و این مرحله‌ى اول درمان است. بعد روزهاى 15-14-13-12-11 (پنج روز) استراحت کرده و دوره‌ى دوم به طول شش هفته شروع مى‌شود که در آن 140-150 زنبور گزیدگى به وجود خواهد آمد و اگر درمان پدید نیامد ادامه‌ى آن لازم نیست ولى در هر صورت باید کلیه‌ى معالجات تحت نظر پزشک انجام گیرد. زیرا موارد حساس ممکن است خطراتى به وجود آورد. زهر زنبور را مى‌توان با عناصرى (پارافین - اسید سالسیلیک یا...) مخلوط کرده به صورت مرهم به کار برد یا به شکل بخور آن را به بیمار رساند.

زنبورزدگانى که با زهر زنبور ناسازگارند بنابر عقیده‌ى برخى باید بلافاصله نیش زنبور را از محل بیرون آورده آن را مکید و بعد کمپرس کرد و به آن آب سرد زد و پیاز به آن محل مالید. مالیدن برگ جعفرى، نعناع، سرکه، آب آهک، پرمنگنات، عسل و یا... در محل پس از خارج ساختن نیش نافع است و خوراندن عسل نیز نافع است.

موضوع قابل توجه درمان کسانى است که واکنش شدیدى به گزش زنبور عسل دارند به ویژه اگر علایم دیررس باشد که مهم است و به نظر دکتر جیمز بارنارد که در آکادمى آمریکایى آلرژى بیان داشته است عکس‌العمل‌هاى دیررس ممکن است بدون درمان بماند.

به اشخاص حساس به حشرات باید آموخت که در صورت فوریت، به خود آدرنالین تزریق نمایند (درمان آدرنالین، زیرجلدى یا داخل عروقى است) یا آنتى هیستامین خوراکى یا تزریقى و گاهى استروئید اکسیژن به کار برده مى‌شود (مقدارى تزریق آدرنالین 5 و 22 و گاهى بیشتر لازم است).

زهر زنبور عسل خواص دارویى و درمانى

 

زهر زنبور عسل از قدیم مورد استفاده قرار مى‌گرفته و در کشورهاى ایران و بابل و مصر و هندوستان و نزد اسلاوها به عنوان درمان استعمال داشته است.

امروزه دانش پزشکى به زهر زنبور جنبه‌ى علمى - درمانى داده است و ثابت نموده سم مزبور داراى خاصیت مغناطیسى و عناصرى ارزنده و اسیدها و مواد ارگانیک از نوع استرئوز Stereos مى‌باشد و خصوصیات شیمیایى و فیزیولوژى زهر زنبور اصولاً بستگى به ترکیب آلبومین آن دارد.

زهر زنبور عسل مایعى است تلخ‌مزه، داراى وزن مخصوص 1/131، بوى خاص و واکنش اسیدى که در مجاورت هوا به سرعت خشک مى‌شود و در اثر خشک شدن 30 تا 40 درصد آب آن از دست مى‌رود. زهر زنبور عسل ترکیب پیچیده‌اى دارد و دست‌کم 8 نوع پروتئین در آن شناسایى شده است. مهم‌ترین پروتئین‌هاى زهر زنبور عسل عبارت از: میلیتین، فسفولیپاز A و آپامین، پنج پروتئین دیگر؛ دوپامین، هیستامین، پپتید منهدم‌کننده‌ى سلول‌هاى مست، مینامین و هیالورونیداز هستند.

میزان سمیت زهر زنبور عسل بیشتر از زهر زنبورهاى خرمایى است. اما مشخص شده است که ترکیت زهر زنبور عسل مناطق مختلف یکسان است.

تاکنون از زهر زنبور عسل به روش‌هاى مختلف در درمان برخى بیمارى‌ها از جمله؛ رماتیسم مفصلى، درد مفاصل و حساسیت شدید به زهر زنبور عسل استفاده شده و نتایج مثبتى گرفته شده است.

برخى معتقدند با توجه به مشکلات تهیه‌ى زهر خالص، بهتر است عصاره‌ى قطعات بدن زنبور عسل به بدن بیماران تزریق شود، زیرا تهیه‌ى عصاره‌ى بدن زنبورعسل به مراتب کم هزینه‌تر از تهیه‌ى زهر خالص است و سمیت آن نیز کمتر از زهر خالص است.

در تهیه‌ى زهر خالص زنبور عسل، معمولاً از هر 20 کلنى فقط یک گرم زهر خالص به دست مى‌آید و این امر نشان مى‌دهد که تهیه‌ى زهر خالص زنبور عسل عملى است بسیار پرهزینه، روش معمول براى تهیه‌ى زهر خالص این است که زنبورهاى عسل کارگر را روى مخازن نایلونى قرار مى‌دهند که ضمن تحریک آن‌ها با شوک الکتریکى، زنبورها نیش مى‌زنند و زهر آن داخل مخزن نایلونى جمع مى‌شود.